15 januari
Case
"De verlichtingspraktijk laat geen sporen na en gaat onophoudelijk verder."
(Dogen Kigen, Genjokoan)
Kort
Laat je niets wijsmaken. Zen is een praktijk. Geen toestand.
Iets langer
Nadat Dogen* zichzelf al tegensprak tussen de vier vorige zinnen, spreekt hij zichzelf nog eens tegen in de vijfde zin. De zenpraktijk is zo vederlicht dat ze geen sporen nalaat, maar toch blijft het effect van de zenverlichting duren.
De sleutel van deze zin ligt in het rare woord 'verlichtingspraktijk'. De zenpraktijk vraagt om een andere aanpak dan onze gebruikelijke strategieën. Doorgaans doen we iets om een later doel te bereiken. Voor een deel gaat dat natuurlijk ook op voor zenmeditatie. Als we het regelmatig doen, worden we daar ook echt beter in. In die zin verschilt zenmeditatie niet van pianolessen, wiskunde-oefeningen, of sporttrainingen.
Maar er is een aspect waarin zenmeditatie – of zelfs een zenleven – verschilt van die aanpak. Zolang we meditatie zien als een oefening om later een bepaalde toestand te bereiken, blijft iets belangrijks ons ontglippen. Zen wordt pas echt zen als de praktijk zelf bekeken wordt als verlichting. Of misschien iets begrijpelijker: als we de verlichting zien als een praktijk. Een praktijk die altijd voortgaat, omdat je de sporen ervan niet kunt vasthouden. Zo wordt onze zen werkelijk verderlicht.
* Dogen Kigen (1200-1253).
Voor de hele reeks van 'Elke dag begint', zie hier.