16 mei
Case
Een leerling vroeg: “Waarom houden we ons niet vast aan onze resultaten?”
Baofu antwoordde: “Ken je die uitdrukking niet: 'Een generaal kan vrede brengen, maar geen vredig land besturen'?”
(Shinji Shobogenzo)
Kort
“Wat nu?” is altijd de volgende vraag.
Iets langer
Dat zenboeddhisten zeggen dat je moet loslaten is zo bekend dat het tot het cliché van de zen is gaan horen. Ook de resultaten van je meditatiepraktijk hoor je niet vast te willen houden. Dat hoor je heel vaak. Het geeft de zen een mysterieuze ondertoon. Wat voor vreemde en overstijgende krachten zijn daar aan het werk, dat je zelfs de resultaten van je zenpraktijk moet loslaten? Dat moet vast iets heel speciaals zijn. Iets dat ons normale begrip compleet te boven gaat, en dat alleen door heel verlichte geest bevat kan worden.
Daarom is het altijd zo deugddoend wanneer iemand het lef heeft om in alle eerlijkheid te vragen hoe dat nu eigenlijk zit. Zoals de leerling hierboven. In plaats van instemmend te knikken 'ja we mogen ons niet vasthouden aan onze resultaten”, beseft hij dat hij het toch niet zo goed begrijpt. En hij is zo moedig om zich mogelijk belachelijk te maken door aan zijn leraar te vragen wat dit betekent. Dat op zich vind ik al inspirerend genoeg aan dit verhaaltje.
Baofu's antwoord maakt het verhaal helemaal geweldig. Hij antwoordt niet met iets geheimzinnigs dat alle concepten overstijgt of logica doorbreekt om de leerling in een hoger niveau van waarheid te schoppen. Hij geeft gewoonweg een bekend spreekwoord. En nog wel een spreekwoord dat verwijst naar het gewone maatschappelijke leven. Generaals kunnen oorlogen stoppen – door ze te winnen of door zich over te geven – maar nadien is het aan regeringen om het land te leiden. 'Vrede' kan hier ook slaan op een resultaat van zenpraktijk: je bent rustiger geworden, of knopen in je geest zijn ontward en je gevecht met jezelf is opgehouden. Mooi. Daar moet je niet te lang op blijven hangen, want nu de situatie anders is, heb je nieuwe manieren van doen nodig om je nieuwe leven mee aan te vatten. Het is met 'verlichtings'-resultaten niet anders dan met om het even welke andere resultaten. Resultaten hebben een oude situatie veranderd in een nieuwe. Je vorige strategieën zullen dus aangepast moeten worden. Wat dient er zich nu aan? Hoe ga je daarop reageren? Anders dan tevoren. Oude strategieën hebben dan wel resultaat opgeleverd, maar nu zullen ze weinig hulp bieden. Wat zul je dan wel doen? Lossen en opnieuw beginnen. Een zenleven.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky en Mastodon.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.